CÂY RAU DỀN
---------------------
1. Giới thiệu
- Rau dền là loại rau mùa hè, mọc khỏe có bộ rễ phát triển ăn sâu vào đất nên chịu được hạn, chịu nước rấr giỏi. Hạt nhỏ có vỏ sừng nên giữ được sức nẩy mầm rất lâu khi bị rơi xuống hay bị vùi trong sâu đất.
- Rau dền phát triển tốt ở nhiệt độ 23-300C, ẩm độ cao. Ở điều kiện này cây cho năng suất cao.
- Theo wiki, lá của họ dền là lá đơn, có thể mọc đối hay so le, các mép lá nhẵn hay hơi có khía và chúng không có các lá kèm. Trong phần lớn các trường hợp, hoặc là có sự tập hợp ở gốc hay ở ngọn các lá.
- Các hoa hoặc là mọc đơn hoặc mọc thành cụm dạng xim hoa, cành hoa hay chùy hoa. Thông thường chúng là hoa hoàn hảo (lưỡng tính) và đối xứng tỏa tia. Một số ít loài có hoa đơn tính. Các hoa có 4-5 cánh hoa, thông thường kết nối với nhau và có khoảng 1-5 nhị hoa. Nhụy hoa dạng dưới bầu có 3-5 lá đài kết nối với nhau.
- Rau dền có 2 giống.
+ Dền trắng (còn gọi lá dền xanh): cây Rau có thân, lá đều xanh; phiến lá hẹp, hình lá liễu (nên còn có tên là dền lá liễu).
+ Dền đỏ (còn gọi là dền tía): Cây rau có loại lá hơi tròn đều hoặc tròn như vỏ hến, có loại lá dài to; thân, cành, lá có màu huyết dụ.
Ngoài ra, còn có Rau dền cơm cũng là một loại cây thân thảo, phân nhiều nhánh từ gốc, thân có khía màu xanh nhạt; lá hình thoi hoặc hình trứng có cuống dài bằng phiến. Rau dền cơm cũng là món Rau thông thường ở gia đình nông thôn, có thể dùng bằng cách luột hoặc nấu canh.
+ Dền đỏ (còn gọi là dền tía): Cây rau có loại lá hơi tròn đều hoặc tròn như vỏ hến, có loại lá dài to; thân, cành, lá có màu huyết dụ.
Ngoài ra, còn có Rau dền cơm cũng là một loại cây thân thảo, phân nhiều nhánh từ gốc, thân có khía màu xanh nhạt; lá hình thoi hoặc hình trứng có cuống dài bằng phiến. Rau dền cơm cũng là món Rau thông thường ở gia đình nông thôn, có thể dùng bằng cách luột hoặc nấu canh.
2. Kỹ thuật trồng
2.1. Gieo hạt:
- Hạt dền nhỏ nên làm đất kỹ, có thể trộn tro bếp để gieo hạt cho đều.
- Khi cây được 25-30 ngày (cao 10-15cm) thì nhổ cấy ra ruộng.
2.2. Thời vụ, làm đất, lượng giống:
- Gieo hạt từ tháng 2 đến tháng 7.
- Vì hạt rau dền rất nhỏ nên cần làm đất thật kỹ (làm đất nhuyễn) tạo điều kiện cho hạt nẩy mầm đều, khi gieo nên trộn hạt với tro bếp để gieo cho đều.
- Kích thước luống: 0,9 – 1,0 m x chiều dài ( tuỳ theo kích thước vườn).
- Lượng hạt giống gieo ở vườn ươm từ 1,5 – 2 g/m2.
- Sau khi gieo khoảng 25 – 30 ngày thì nhổ cấy (cây cao 10 – 15 cm), trồng với khoảng cách: 15 x 15 cm hoặc 12 x 20 cm.
2.3. Phân bón:
- Bón lót: kết hợp làm đất và bón lót phân cho cây: 1,2 – 1,5 tấn phân chuồng/1.000 m2
- Sau khi cấy từ 5 – 7 ngày thì cây đã phục hồi nên bón thúc bằng phân Urê pha thật loãng 4 kg/ 1.000 m2.
- Tưới nước: 1 ngày/lần.
2.4.Phòng trừ sâu bệnh:
Cây rau dền ít bị sâu bệnh, chủ yếu bị các loài sâu ăn lá như sâu róm, sâu xanh, sâu khoang. Có thể dùng Sherpa hoặc Sherzol để phun phòng trị.
Lưu ý: Khi dùng thuốc BVTV phải theo nguyên tắc “4 đúng” và đảm bảo thời gian cách ly. Không được dùng các loại thuốc cấm, không sử dụng quá liều qui định.
2.5. Thu hoạch:
- Sau khi cấy ra vườn trồng 25 – 30 ngày thì tiến hành thu hoạch. Thường nhổ cả cây, ít khi hái tỉa. Trong trường hợp bà con nông dân muốn thu hoạch Rau lúc cây còn non (cây cao 10 – 15 cm) để sử dụng cũng được.
- Gieo hạt từ tháng 2 đến tháng 7.
- Vì hạt rau dền rất nhỏ nên cần làm đất thật kỹ (làm đất nhuyễn) tạo điều kiện cho hạt nẩy mầm đều, khi gieo nên trộn hạt với tro bếp để gieo cho đều.
- Kích thước luống: 0,9 – 1,0 m x chiều dài ( tuỳ theo kích thước vườn).
- Lượng hạt giống gieo ở vườn ươm từ 1,5 – 2 g/m2.
- Sau khi gieo khoảng 25 – 30 ngày thì nhổ cấy (cây cao 10 – 15 cm), trồng với khoảng cách: 15 x 15 cm hoặc 12 x 20 cm.
2.3. Phân bón:
- Bón lót: kết hợp làm đất và bón lót phân cho cây: 1,2 – 1,5 tấn phân chuồng/1.000 m2
- Sau khi cấy từ 5 – 7 ngày thì cây đã phục hồi nên bón thúc bằng phân Urê pha thật loãng 4 kg/ 1.000 m2.
- Tưới nước: 1 ngày/lần.
2.4.Phòng trừ sâu bệnh:
Cây rau dền ít bị sâu bệnh, chủ yếu bị các loài sâu ăn lá như sâu róm, sâu xanh, sâu khoang. Có thể dùng Sherpa hoặc Sherzol để phun phòng trị.
Lưu ý: Khi dùng thuốc BVTV phải theo nguyên tắc “4 đúng” và đảm bảo thời gian cách ly. Không được dùng các loại thuốc cấm, không sử dụng quá liều qui định.
2.5. Thu hoạch:
- Sau khi cấy ra vườn trồng 25 – 30 ngày thì tiến hành thu hoạch. Thường nhổ cả cây, ít khi hái tỉa. Trong trường hợp bà con nông dân muốn thu hoạch Rau lúc cây còn non (cây cao 10 – 15 cm) để sử dụng cũng được.
3. Tác dụng làm thuốc
- Theo Đông y, rau dền là loại rau mùa hè, có tác dụng mát gan, thanh nhiệt.
Một số nghiên cứu mới đây cho thấy: rau dền có khả năng tăng thải trừ chất phóng xạ, thanh thải chất độc vì có nhiều sterol, các acid béo không no.
Rau dền gồm nhiều loài: Dền cơm ( Amaranthus viridis L), Dền tía ( Amaranthus tricolor L).
- Bộ phận dùng: toàn cây và rễ. Theo Đông y dền cơm vị ngọt tính hàn. Dền tía vị ngọt mát vào đại tràng. Có tác dụng thanh nhiệt, mát gan, ích khí và khai khiếu. Dùng cho các trường hợp kiết lỵ, táo bón, rối loạn tiết niệu, đau mắt đỏ, sưng đau họng, côn trùng cắn đốt. Có thể nấu, xào, ép nước. Ngày dùng 100 – 250g.
- Một số món ăn, bài thuốc có rau dền:
Cháo rau dền tía (Tử hiện chúc): rau dền tía 200g. Rửa sạch, nấu lấy nước lấy nước rau nấu cháo với gạo lứt. Ăn khi đói. Dùng cho phụ nữ trước, sau khi sinh con có hội chứng kiết lỵ dùng cho người cao tuổi viêm ruột, kiết lỵ.
Canh rau dền: rau dền tía 200g rửa sạch nấu canh. Dùng cho các bệnh nhân ung thư cổ tử cung, hội chứng lỵ, u tuyến giáp trạng lành tính.
Canh rau dền thịt lợn: rau dền tía 60g, thịt lợn nạc 60g, nấu dạng canh. Dùng cho các bệnh nhân bướu giáp trạng lành tính.
Chữa phát ban: rau dền 10g, rễ hoặc lá lức 10g, ké hoa vàng 8g, rễ sắn dây 8g, cỏ mần trầu 8g, dây chiều 8g, rau má 8g, dây giác tía 8g, kinh giới 6g, cam thảo đất 6g, bạc hà 4g, gừng sống 2 lát. Sắc uống. Chữa sốt nóng thời kỳ đầu. Lá dền tía 50g rửa sạch thái lát nấu bỏ bã lấy nước thêm gạo nếp nấu thành cháo. Ăn trong ngày. Chữa hậu sản
Chữa đau mắt: hạt dền cơm hạt thảo quyết minh liều lượng bằng nhau đều 10g. Sắc nước uống. Chữa mắt đau có màng mộng.
Canh rau tập tàng: dền cơm 100g, rau dệu 50g, ngọn lá mảnh cộng 50g hay rau đay nấu với bột canh bột tôm hay nước cua. Mát gan thanh nhiệt kích thích tiêu hoá.
- Theo kinh nghiệm dân gian lấy lá rau dền giã nát uống nước và bã đắp chữa rắn cắn.
Rễ dền tía và rễ bí ngô với liều lượng bằng nhau, sắc uống chữa chảy máu do sảy thai. Hạt dền cơm 20g chữa tiểu tiện không thông.
Tổng hợp từ:
Agriviet.com
tuelinh.vn
Không có nhận xét nào: