Cây so đũa là một cây có hàm lượng dinh dưỡng khá cao đồng thời còn là một loại cây thảo dược quý. Toàn bộ các bộ phận của cây được sử dụng trong Đông y để làm thuốc, khắp các vùng Đông Nam Á. Do vậy, trồng cây so đũa để có thu hoạch là ước muốn của nhiều gia đình.
Bài viết sau đây sẽ trình bày kỹ thuật trồng cây so đũa tại nhà.
Cây so đũa mọc rất nhanh, sau một năm đã có thể vươn cao từ 4 m đến 10 m, đường kính khoảng 25 cm, sống dài hạn khoảng trên 20 năm . Cây so đũa chịu được hạn vừa, ưa sáng, chịu lạnh (âm 10 độ C); thích hợp với nhiều loại đất: đất nhẹ, tơi xốp, phì nhiêu cũng như đất nặng, đất nghèo, ít phèn, đất khô vừa hay ẩm; rễ có rất nhiều nốt sần to thu hút đạm khí trời (ni –tơ) làm màu mỡ cho đất; thân, bông, lá, quả so đũa đều có ích cho con người.
Bông mọc thành từng chùm, 2 - 3 bông, được sử dụng làm rau trong gia đình. |
| Ảnh minh hoạ: Một loại cây so đũa, cây so đũa đỏ |
1. Bước 1: Làm đất
- Đập vụn đất thịt nhưng không vỡ vụn ra như cát sẽ phản tác dụng. Trộn vôi bột, khoảng 20kg/1ha. Nếu trồng tại nhà thì trộn 1 vốc tay/thùng xốp.
- Phơi ải đất, thời gian ít nhất từ 5 -7 ngày để diệt trùng một số mầm bệnh có trong đất như ấu trùng, kén, nhộng, nấm bệnh.
- Trộn hỗn hợp đất thịt đã phơi ải trên với giá thể tơi xốp như mùn dừa, xơ dừa, tro trấu, trấu hun với phân chuồng hoai mục (phân gà, phân chuồng, phân cá,...) hoặc phân trùn quế. 1 thùng xốp khoảng 30kg đất trộn với 1-3kg phân chuồng hoai mục. Tỉ lệ tốt nhất khoảng 70% đất + 30 tro trấu, phân hoai mục.
2. Bước 2: Gieo hạt
- Ngâm ủ hạt bằng cách: Ngâm hạt trong nước 2 sôi 3 lạnh (khoảng 40 độ C) trong 3 tiếng.
- Vớt ra, rửa sạch, để ráo nước.
- Lấy miếng vải cotton thấm nước tốt, nhúng nước, vắt kiệt rồi bọc hạt vào.
- Cho miếng vải đã bọc hạt vào túi nilon bịt kín, đem cất chỗ thoáng mát hoặc tủ lạnh - ngăn mát (khoảng 20 độ C).
- Sau 2 - 5 ngày hạt sẽ nứt nanh, mọc mầm.
- Đào các hố nhỏ khoảng 5 - 20 cm nếu trồng ngoài đất; cách nhau 40 – 50 cm để gieo hạt trực tiếp hoặc tốt nhất là gieo hạt vào bầu, khay ươm tiện chăm sóc.
- Để hạt phát triển tốt thành cây con khoẻ mạnh, cần trộn đất với phân chuồng hoai mục. Nếu gieo trên đất sạch, cần bổ sung lượng tro trấu, xơ dừa để giữ ẩm cho tốt.
- Độ sâu gieo hạt: 2-3 cm.
3. Bước 3: Chăm sóc
- Khi cây con ra 2 - 5 lá thật, tiến hành đánh cây từ bầu, khay ươm ra đất đã chuẩn bị sẵn nếu ươm từ bầu, khay ươm.
- Bón phân: Cần bón cả phân chuồng hoai mục và phân vô cơ để đạt hiệu quả cao nhất
-------------------------------------------------------
Đọc thêm: Giá trị dinh dưỡng của cây so đũa:
nguồn: Ds. Lê Kim Phụng
-------------------------------------------------------
Thành phần dinh dưỡng của bông so đũa rất cao với nhiều protid, lipid, beta caroten, vitamin A, vitamin B, hàm lượng vitamin C, nhiều khoáng tố như canxi, sắt, natri, kali.
- Hạt chứa nhiều axít béo chưa bão hòa, tốt cho sức khỏe.
- Đặc biệt, hai loại sắc tố là agathin màu đỏ và xanthoagathin màu vàng có nhiều trong bông so đũa, là những chất có tác dụng chống ôxy hóa tế bào.
Dân gian hay sử dụng bông so đũa chế biến thành các món ăn phong phú và đa dạng. Ở thôn quê người ta thường hái bông so đũa lúc sáng sớm, còn tươi, nhặt bỏ cuống và nhụy đắng, bỏ đài, rửa nhẹ dưới vòi nước để tránh bầm dập mất ngon.
Bông so đũa khi ăn có vị ngọt hơi đắng, tính mát, nếu ăn vào những ngày hè oi bức thì tuyệt vời. Bông so đũa có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, khi chế biến món ăn sẽ không có vị nhẫn nếu được lặt bỏ nhụy, đài và cuống. Tuy nhiên, vị nhẫn lại là nét đặc trưng của so đũa. Bông phải được hái vào buổi sáng sớm khi các cánh hoa còn tươi mơn mởn. Khi mua nên chọn cách hoa không bị dập. Bông so đũa có thể nấu canh chua với cá, tôm; làm rau sống ăn kèm với các món lẩu, mắm; trộn gỏi hay muối dưa.
Bông so đũa luộc chấm nước mắm kho quẹt hoặc luộc chung với nhiều loại rau quả khác hiện là món khoái khẩu của dân thành thị, trong các nhà hàng. Bông so đũa nấu canh chua với khế, cá lóc, cá rô, cá linh, tôm sống... hoặc làm lẩu chua cùng với chuối hoa, cà chua, tôm, cá... các loại rau thơm, ăn với cơm hay bún đều rất ngon.
-------------------------------------------------------
Đọc thêm: Bài thuốc từ vỏ cây so đũa:
nguồn: Ds. Lê Kim Phụng
-------------------------------------------------------
Ngoài các món ăn ngon và bổ dưỡng, để sử dụng vào mục đích tăng cường sức khỏe mỗi ngày, chúng ta lấy vỏ cây so đũa xắt mỏng, phơi thật khô, khoảng 40 g ngâm trong 1 lít rượu ngon loại 400, ngâm từ 15 ngày đến 30 ngày, mỗi ngày uống trước khi ăn cơm 15-30 ml sẽ có tác dụng kích thích tiêu hóa, giúp khí huyết lưu thông và giúp cơ thể khỏe mạnh cường tráng, dẻo dai (tất nhiên là đừng lạm dụng). Để chữa viêm họng hoặc đau răng, lấy vỏ cây nấu nước sôi, thêm ít muối, ngậm trong miệng chừng 5-10 phút, mỗi ngày ngậm 2-3 lần, rất tác dụng.
-------------------------------------------------------
Đọc thêm: Cách dùng phổ biến:
nguồn: Ds. Lê Kim Phụng
-------------------------------------------------------
Y học cổ truyền ở Philippines dùng so đũa vào việc điều trị viêm loét miệng và là thuốc bổ đắng kích thích tiêu hóa. Tại Java, người ta dùng so đũa trị nấm và các rối loạn tiêu hóa ở trẻ con.
Ở Campuchia, người ta dùng vỏ cây so đũa chữa bệnh ghẻ ngứa, dùng nước ép lá khử giun, tăng lực, chữa vàng da, sốt, bệnh gút, bệnh phong cùi. Người Malaysia dùng lá so đũa nghiền nát để chữa bong gân và bầm tím.
Trong y học Vệ đà, lá cây so đũa được sử dụng để điều trị chứng động kinh và các nghiên cứu trên lâm sàng đã chứng minh tác dụng chống co giật của lá so đũa rất hiệu nghiệm.
Người dân Ấn Độ rất tín ngưỡng bông so đũa và xem đấy là đại diện cho thần Siva. Cũng theo y học Vệ đà, trái và hạt so đũa có tính nhuận tràng, kích thích trí tuệ, chống thiếu máu, viêm phế quản, sốt, đau, khát nước, làm giảm kích thước các khối u.
Hoa dùng để chữa vàng da, viêm phế quản, bệnh gút, phù thũng và sốt cách nhật. Rễ dùng để chữa viêm nhiễm, giun sán, động kinh, ngứa, bệnh phong, bệnh quáng gà. Nước ép từ lá ngậm trong miệng có tác dụng chống cảm cúm, viêm họng và điều trị lở lóet vòm họng, chữa đau nhức răng.
Không có nhận xét nào: